اخلاق حرفه ای

اخلاق جمع"خلق" و به معنای نیرو و سرشت باطنی انسان است که تنها با دیده بصیرت و غیر ظاهرقابل درک است.همچنین "خلق" را صفات نفسانی راسخ نیز می گویند، که انسان، افعال متناسب با آن صفات را بی درنگ، انجام میدهد. مثلا فردی که دارای "خلق شجاعت" است در رویارویی با دشمن، تردید به خود راه نمیدهد. منشا های دیگر خلق علاوه بر وراثت، تمرین و تکرار است. مانند این که نخست با تردید و دو دلی اعمال شجاعانه انجام میدهد، تا به تدریج و بر اثر تمرین و تکرار، در نفس او صفت راسخ شجاعت به وجود می آید و بدون تردید شجاعت می ورزد. صفت راسخ درونی، ممکن است "فضیلت" و منشا رفتارهای حوب باشد و یا "رذیلت" و منشا کردار زشت باشد که در هر صورت بدان "خلق" می گویند.

منظور از اخلاق چیست؟

اخلاق مجموعه ای از صفات روحی و باطنی انسان است که به صورت اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی انسان ناشی می شود، بروز ظاهری پیدا می کند و بدین سبب گفته می شود که اخلاق را از راه آثارش میتوان تعریف کرد. استمرار یک نوع رفتار خاص، دلیل بر آن است که یک رفتار ریشه درونی و باطنی در عمق جان و روح فرد یافته است که آن ریشه را خلق و اخلاق می نامند. دامنه اخلاق را در حد رفتارهای فردی تلقی میکنند، اما رفتارهای فردی وقتی در سطح جامعه یا نهادهای اجتماعی تسری پیدا می کند و شیوع می یابد به اخلاق جمعی تبدیل می شود که ریشه اش را در فرهنگ جامعه می دواند و خود نوعی وجه غالب می یابد که جامعه را با آن می توان شناخت.

• اخلاق مجموعه ای از اصول و ارزشهای معنوی است که درستی و یا نادرستی رفتار فرد یا گروه را تعیین می کند.

• اخلاق، صفاتی از انسان است که مطابق با آن صفات و بدون تامل و تفکر اعمالی را انجام می شود که این صفات می تواند خوب یا بد باشد. البته بعضی از صفات اخلاقی قابل تغییر و برخی غیر قابل تغییر می باشد. در اصل صفات فطری و طبیعی تغییر ناپذیرند اما سایر صفات قابل تغییرو تحول هستند و به همین دلیل می توان اخلاق را آموزش داد تا بتوان صفات خوب را نهادینه کرد.

• اخلاق اصول و ارزشها، معیارهای "خوبی" یا "بدی" رفتارها را مشخص می سازد.

• اخلاق چگونگی روش زندگی انسان است.

• اخلاق چیزی است که یک کار را درست و کار دیگر را غلط مینمایاند.

• اخلاق شیوه برخورد با مسائل "خوب" یا "بد" با رعایت وظایف و مسئولیت های معنوی است.

نسبت اخلاق و قانون:

قانون ناظر به حقوق قراردادی است اما اخلاق ناظر به حقوق طبیعی مانند: حق داشتن امنیت، آزادی و آگاهی است. پس دایره اخلاق شمول بیشتری دارد. اخلاق قانون غیر مدون است و قانون، اخلاق مدون. اخلاق از جایی شروع می شود که قانون پایان می پذیرد. نسبت قانون و اخلاق عموم و خصوص "من وجه" است یعنی: ممکن است رفتاری قانونی باشد اما اخلاقی نباشد. مثلا: رانندگی از سمت راست قانونی و الزامی و قراردادی است اما اخلاقی نیست اما دروغ گفتن غیر اخلاقی است و معمولا منع قانونی ندارد. بسیاری از رفتارهای غیر اخلاقی به سادگی به تور قانون صید نمی شود مانند: تطمیع، رشوه خواری، گمراه کردن نگهبان انبارهای دولتی و کپی رایت و...

تربیت به معنای "پرورش دادن استعدادهای درونی یک شی" است.این استعدادها ممکن است فیزیکی و مادی، عملی و عقلانی و یا استعدادهای اخلاقی باشد.

تربیت اخلاقی، چگونگی به کار گیری و پرورش استعدادها و قوای درونی، برای توسعه و تثبیت صفات و رفتارهای پسندیده اخلاقی و دوری از رذیلت ها و نابود کردن آنهاست.

در تربیت اخلاقی منظور پرورش استعدادهای اخلاقی و رسیدن به کمالات اخلاقی مدنظر است در حالی که در تربیت علمی هدف شکوفایی استعدادهای علمی و کسب مراتب بالای علمی است. تربیت اخلاقی ناظر به راهکارهای عملی و ارائه توصیه هایی در باب عمل است به همین جهت از آن به عنوان "اخلاق عملی" یاد میگردد و در مقابل، آن بخش از مباحث اخلاقی که به توصیف خوبی ها و بدی های اخلاقی می پردازد "اخلاق نظری گویند.

• اخلاق توصیفی: به توصیف و معرفی اخلاقیات افراد، گروهها و جوامع مختلف می پردازد و صرفا به دنبال توصیف و گزارش اخلاقیات خاص است، روش بحث تجربی و تاریخی بوده و هدف از آن صرفا آشنایی با نوع رفتار اخلاقی فرد یا جامعه ای خاص می باشد. این نوع مطالعات معمولا از سوی جامعه شناسان، مردم شناسان و مورخان صورت می گیرد.

• اخلاق هنجاری یا دستوری: به بررسی افعال اختیاری انسان از حیث خوبی و بدی و بایستگی و نبایستگی می پردازد، روش بحث استدلالی و عقلی است نه تجربی و تاریخی. هدف از آن ارائه نظریه و دیدگاهی معقول برای تبین خوبی و بایستگی یا بدی و نبایستگی یک عمل است. مثلا اگر در یک نظام اخلاقی گفته شود"عدالت خوب است و باید عدالت ورزید" در اخلاق هنجاری به دنبال ملاک این حکم و دلیل هستند ودر اصل به دنبال پاسخ پرسشها و دلیل درستی کارها هستند و معیار تمایز خوب و بد و این که چرا باید این اعمال انجام پذیرد؟

• اخلاق کاربردی: در حقیقت زیر مجموعه اخلاق هنجاری است که در حوزه خاصی از زندگی فردی و اجتماعی کاربرد دارد.اخلاق کاربردی به کاربرد و تطبیق استدلالها، اصول، ارزشها، ایده آلهای اخلاقی ودر مورد رفتارهای اخلاقی اعم از رفتارهای فردی و اجتماعی می پردازد و هدف از آن ارزش گذاری و ارزیابی اخلاقی و در نتیجه پذیرش یا انکار آن خط مشی ها و رفتارهاست.اخلاق کاربردی در صدد آن است که کاربرد و اعمال منظم و منطقی نظریه اخلاقی را در حوزه مسائل اخلاقی خاص نشان دهد. مانند: اخلاق پژوهشی، اخلاق نقد، اخلاق گفتگو، اخلاق دانشجویی و اخلاق حرفه ای.

قبل از پرداختن به اخلاق حرفه ای میخواهیم به تعریف حرفه و وجه تمایز حرفه از شغل بپردازیم و سپس در مورد اخلاق حرفه ای و ویژگی ها، اصول و ضرورت مطالعه آن بحث کنیم.

حرفه

حرفه رشته کارهایی است که ممکن است سر تا سر عمر داشته باشیم یا تغییر کند. در اصل مهارتهایی است که افراد طبق علایق و استعدادهای خود به آن می پردازند و با آموزشهای خاص تکمیل می گردد.امکان دارد که افراد حرفه های متفاوتی داشته باشند که گاها این حرف با هم مشابهت ویا تفاوت داشته باشد، اما شغل کاری است که فرد به صورت دائمی آن را انجام می دهد و در قبال انجام آن حقوق و دستمزد دریافت می کندو بر عکس حرفه شاید فرد رغبت چندانی برای انجام آن نداشته باشد و مهارت و استعداد کافی در آن شغل نداشته و فقط از روی اجبار آن را بپذیرد.

اخلاق حرفه ای

اخلاق حرفه ای زیر مجموعه اخلاق کاربردی است و در ابتدا مفهوم اخلاق حرفه ای به معنای اخلاق کار و اخلاق مشاغل به کار می رفت. تعاریف مختلفی از اخلاق حرفه ای ارائه شده:

• اخلاق حرفه ای یکی از شعبه های جدید اخلاق است که می کوشد به مسائل اخلاقی حرفه های گوناگون پاسخ داده و برای آن اصولی خاص متصور است.

• اخلاق حرفه ای به مسائل و پرسش های اخلاقی و اصول و ارزشهای اخلاقی یک نظام حرفه ای میپردازد و ناظر بر اخلاق در محیط حرفه ای است.

• مقصود از اخلاق حرفه ای مجموعه قواعدی است که باید افراد داوطلبانه و بر اساس ندای وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفه ای رعایت کنند، بدون آن که الزام خارجی داشته باشند یا در صورت تخلف به مجازات های قانونی دچار شوند.

• اخلاق حرفه ای تامل درباره ابعاد اخلاقی، مسائل و موضوعاتی است که به مشاغل خاصی مربوط میشود. مانند: اخلاق پزشکی، اخلاق تجارت،اخلاق روزنامه نگاری،اخلاق مهندسی و...

بسیاری از موسسه ها و انجمن های مهندسی دارای اصول، قواعد و آیین نامه های اخلاقی (کدهای اخلاقی)میباشند که این امر کمک زیادی به بهبود کیفیت کار و ارتقا روابط کاری جوامع مهندسی نموده است. یکی دیگر از اقدامات مثبتی که در این زمینه در برخی از کشورهای دنیا صورت پذیرفته ایجاد درس "اخلاق مهندسی" و تعریف گرایشهای تخصصی در دانشگاههای کشور می باشد. در بیانیه پایانی همایش اخلاق مهندسی که در دوم اسفند ماه برگزار شد، موارد زیر به عنوان راهبردهای همایش برای نظام مند شدن ترویج اخلاق در حوزه مهندسی کشور ارایه شده است:

• ایجاد گرایش های اخلاق مهندسی در مقاطع کارشناسی ارشد
• تدوین اصول و قواعداخلاق مهندسی متناسب با فرهنگ و واقعیات جامعه اسلامی ایران

• مهندسان طی مراسمی، برای رعایت اصول اخلاق مهندسی سوگند به جا آورند.

• ایجاد کمیته اخلاق مهندسی به منظور سامان دهی به پژوهش های متناسب با مبانی اسلامی

• تشویق نظامند مهندسان درستکار پایبند به اخلاق حرفه ای

• تاسیس "مرکز تحقیق و ترویج اخلاق مهندسی ساختمان" در شهر مقدس قم به منظور انجام پژوهش های مستمر و ترویج و گسترش اخلاق مهندسان ساختمان

• همکاری احادمهندسان برای رشد و شکوفایی مسائل اخلاقی در جوامع مهندسی

امروزه در اخلاق حرفه ای، تلقی "شما حق دارید و من تکلیف" مبنای هر گونه اخلاق در کسب و کار است. این مبنا از رفتار ارتباطی فرد، به صورت اصلی برای ارتباط سازمان با محیط قرار می گیرد و سازمان با دغدغه رعایت حقوق دیگران، از تکالیف خود می پرسد. ویژگی های اخلاق حرفه ای عبارت است از:

1. مسئولیت پذیری: در این مورد فرد پاسخ گوست و مسئولیت تصمیم ها و پیامدهای آن را میپذیرد، سرمشق دیگران است، به درستکاری وخوشنامی در کارش اهمیت میدهد. برای ادای تمام مسئولیت های خویش کوشاست ومسئولیتی را که به عهده میگیرد با تمام توان و خلوص نیت انجام میدهد.
2. برتری جویی و رقابت طلبی: در تمام موارد فرد سعی می کند ممتاز باشد، اعتمادبه نفس دارد، جدی و پرکار است به موقعیت فعلی خود راضی نیست و از طریق شایسته دنبال ارتقای خود است اما سعی نمیکند به هر طریقی در رقابت برنده باشد.
3. صادق بودن:مخالف ریاکاری و دورویی است، به ندای وجدان خود گوش فرامیدهد، در همه حال به شرافتمندی توجه میکند، شجاع و با شهامت است.
4. احترام به دیگران: به حقوق دیگران احترام می گذارد، به نظر دیگران احترام می گذارد، خوش قول و وقت شناس است، به دیگران حق تصمیم گیری میدهد، تنها منافع خود را مرجح نمیداند.
5. رعایت و احترام نسبت به ارزشها و هنجارهای اجتماعی: برای ارزشهای اجتماعی احترام قائل است، درفعالیتهای اجتماعی مشارکت میکند، به قوانین اجتماعی احترام می گذارد و در برخورد با فرهنگ های دیگر متعصبانه عمل نمی کند.
6. عدالت و انصاف: طرفدار حق است، در قضاوت تعصب ندارد، بین افراد از لحاظ فرهنگی، طبقه اجتماعی، اقتصادی، نژاد و قومیت تبعیض قائل نمی شود.
7. همدردی با دیگران: دلسوز و رحیم است، در مصائب دیگران شریک می شود و از آنان حمایت میکند، به احساس دیگران توجه می کند و مشکلات دیگران را مشکل خود میداند.
8. وفاداری: به وظایف خود متعهد است، رازدار دیگران است، معتمد دیگران است.

تاریخچه اخلاق حرفه ای

در تمامی ادیان الهی، به اخلاق حرفه ای توجه شده است و افراد به راستگویی، صداقت، امانت داری و عدم سرقت تشویق شده اند. در فلسفه، افلاطون به عدالت و دمکراسی توجه میکند(اخلاق یعنی آنجا که روح انسان حالتی پیدا می کند که خود روح زیبا می شود. اگر کار زیباست، طبیعتا روح زیباست و پایه اخلاق عدالت است و عدالت مساوی با زیبایی است). ارسطو احکام اخلاقی رابر پایه منع حرص و ربا خواری می داند و به مفهوم عدالت در مبادلات تجاری تاکید دارد. جان لاک دفاع از حق مالکیت را به عنوان یک حق طبیعی گسترش داد. آدام اسمیت که پدر علم اقتصاد می باشد در کتاب ثروت ملل خود توسعه دهنده نظرات جان لاک بود.اسمیت یک فیلسوف اخلاقی و نویسنده کتاب تئوری "نسبیت اخلاقی" است. در سال 1993 پارلمان ادیان بین الملل، اعلامیه جهانی را برای محکومیت سوءاستفاده از اکوسیستمهای کره زمین، فقر، گرسنگی، نابرابری اقتصادی تصویب کرد و روند شکل گیری اخلاق حرفه ای تا به امروز ادامه پیدا کرده است و به صورت کاربرد روزمره هنجارهای اخلاقی در فرایندهای اجتماعی در آمده است. واژه اخلاق حرفه ای در شکل امروزی در سه مرحله مختلف شکل گرفت. این واژه اولین بار در اوایل سال 1970 در ایالات متحده رواج پیدا کرد و منشا آن نوشته های آکادمیک علمی و جلسات دانشگاهی بود. در مرحله دوم این واژه در نشریات عمومی مورد استفاده قرار گرفت و در مرحله سوم این مفهوم در جهان تجارت به کار برده شد و به معنای هنجارهای اخلاقی در فرایند تجاری مطرح است.

اخلاق حرفه ای یکی از اساسی ترین مسائل مهم همه جوامع بشری است و در بسیاری از کشورهای صنعتی به این نتیجه رسیده اند که بی اعتنایی به مسائل اخلاقی و فرار از مسئولیت ها و تعهدات اجتماعی به از بین رفتن بنگاه و سازمان می انجامد. به همین دلیل بسیاری از شرکتها ی موفق برای تدوین استراتژی اخلاقی احساس نیاز کرده و به این باور رسیده اند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند. از این رو کوشیده اند به تحقیقات درباره اخلاق حرفه ای جایگاه ویژه ای بدهند و حتی آموزشهایی در این راستا داشته باشند. با توجه به این که امروزه هیچ سازمانی قادر نیست بدون آموزش توسعه یابد، لازم است در سازمانها افزون بر آموزش تخصص ها و مهارتهای مورد نیاز هر شغل به کارکنان ایجاد روحیه تعاون، کار مشترک و دسته جمعی و به ویژه اخلاق اداری و سازمانی در الویت قرار بگیرد.

امروزه داشتن اخلاق حرفه ای به عنوان یک مزیت رقابتی مطرح می باشد. فرد.آر.دیوید می گوید:"در سازمان اصول اخلاقی خوب از پیش شرط های مدیریت استراتژیک خوب است. اصول اخلاقی خوب، یعنی سازمان خوب".

اصول اخلاقی برگرفته از فرهنگ کلی جامعه(عقاید، مذهب، آداب و رسوم)است. در سازمانها افراد شاغل و طبقات مختلف دارای خرده فرهنگ های خاصی هستند که آنها را از یکدیگر متمایز می کند همه اینها باعث می شود که در میان این گروهها و سازمان ها نوعی تعصب کاری خاص شکل گیرد که آن را اصول اخلاق حرفه ای می نامند.در یک جمله اخلاق حرفه ای متاثر از اخلاق سازمانی است.اصول اخلاقی بر مبنای برنامه ریزی درست از نظر اخلاق حرفه ای و وجدان کاری در کشورهای توسعه یافته سالهاست که مورد اجرا قرار گرفته و کوتاه مدتی است که مورد توجه کشورهای در حال توسعه نیز واقع شده است.برخی از عوامل اصلی و موثر عبارتند از: منابع انسانی درست و کارآمد، دانش فنی و توان فناوری، منابع مالی و فناوری، انگیزش درونی نیروی انسانی، رضایت مشتری، سهم و جایگاه مطلوب در بازار، مشارکت سازمانی، مزیت رقابتی و...

عده ای بر این عقیده اند که رضایت شغلی باعث افزایش تعهد به اصول اخلاقی می گردد.

نکات مورد توجه در ایجاد اصول اخلاقی

• اصول اخلاقی پیش شرط مدیریت است.
• اخلاق حرفه ای یک دانش است که بر مبنای یک سیر منطقی و عقلانی باید ایجاد شود.
• مدیران باید به اصول اخلاق حرفه ای اعتقاد داشته باشند.(از شعار به شعور در آیند).
• شاخصه های اخلاق حرفه ای باید دقیقا توسط مدیران روشن شود.
• شاخصه های اخلاقی نباید با هم در تعارض باشند.
• مدیران باید خود به این اصول احترام بگذارند و در رفتار خود آنها را تجلی دهند.
• نقایص اخلاقی می تواند در سطح زیر بنایی و عملیاتی ظاهر گردد. عدم ارتباط مدیران ارشد و مدیران عملیاتی می تواند نقایص اخلاقی را در سازمان افزایش دهد.

وجدان یا تعهد کاری در دانش مدیریت یعنی: نوعی احساس پایبندی (تقید) درونی به منظور رعایت الزامهای کمی و کیفی کار که از سوی فرد یا گروه انجام آن تقبل شده است. وجدان کاری قبل از هر چیز تحت تاثیر نظام اعتقادی حاکم بر فرد است. تعهد کاری نوعی تمایل عاطفی مثبت نسبت به رعایت حقوق جامعه در مورد کار است. وجود تعهد کاری منوط به جامعه ای منسجم و وحدت ملی است که در صورت فقدان یا ضعف انسجام اجتماعی میزان تعهد کاری در جامعه سست می شود و این به معنای ضعف اخلاق عملی کار در سطح جامعه است.

تعهد کاری عبارت است از هم ذات پنداری و پاسخ عاطفی به اجتماع از طریق کار و تعهد حرفه ای. احساس مسئولیت و علاقه به حرفه تاثیر به سزایی در تعهد کاری افراد دارد.

گروههای حرفه های خاص محیطی را ایجاد می کنند که این اصول اخلاقی را بوجود آورده و رعایت می کنند. هر چه ساختار این گروهها مستحکم تر و رابطه اعضای آنها گسترده تر و مکررتر باشد مبادله افکار و احساسات بیشتر و فراگیرتر می شود. این گروهها از یک سو علایق و منفعت طلبی های خودخواهانه فردی را مهار می کنند و اخلاق اجتماعی و حرفه ای را به اعضای خود می آموزند و از سوی دیگر با ایجاد قدرت اجتماعی میل دولت را به سلطه نامحدود بر جامعه مهار می کنند.

تحویلی نگری

تحویلی نگری یعنی ارجاع هر پدیدار به امری فروتر از آن و اخذ وجهی از آن شی به جای کنه و حقیقت آن، که منطق دانان مسلمان شکل ساده آن را مغالطه کننده می دانند. تمثیل فیل در یکی از داستان های مثنوی مولوی برای آشکار کردن خطاهای تحویلی نگری مطرح شده است. تحویلی نگری تصور ناقص و ناروا از اخلاق حرفه ای است که آثار زیانبار فراوانی دارد و از موانع رشد اخلاقی در سازمانها است چون هر کس متناسب با تصور خود از یک فعالیت به آن می پردازد و تصور ناقص مانع ترویج اخلاق در فرهنگ سازمانی می شود.

از نظر دکتر قرا ملکی تحویلی نگری در اخلاق حرفه ای ابعاد فراوانی دارد که به برخی از ابعاد زیانبار آن می پردازیم:

تحویل اخلاق حرفه ای به قانون، مقررات و آیین نامه ها:

بیشتر قانون ها ابتدا اخلاقیات بوده اند و به تدریج برای برخورداری از حمایت کیفری از اخلاق صورت قانون به خود گرفته اند. اخلاق روح قانون است و ضمانت اجرایی آن بدون قوانین و مقررات است. اما اخلاق دامنه ای بسیار فراگیرتر از قانون دارد و تعهدات اخلاقی در سطح ژرف تری از مناسبات حرفه ای موثر است. به همین دلیل تحویل اخلاق حرفه ای به مقررات و قانون آسیب زاست.

تحویل مسئولیت اخلاقی در حرفه به مسئولیت های حرفه ای:

حرفه ای بودن در انجام وظایف شغلی، خود امری اخلاقی است اما اخلاق حرفه ای بسی فربه تر از مسئولیت های حرفه ای فرد است. در مواضع فراوانی بسنده کردن به شرح وظایف مواجهه حداقلی است و وظایف اخلاقی فرد را به اقدام بیشتر و در مواردی همراه با فداکاری بر می انگیزد. مسئولیت حرفه ای شما را مجاز می داند که سود سال مالی را تا نیمه دوم سال بعد به تعویق بیندازید اما مسئولیت اخلاقی به تسریع در تقسیم سود سهامداران الزام می کند.

تحویل اخلاق حرفه ای به هنجارهای رایج در مشاغل:

بر هر شغلی گفتمانی حاکم است و یکی از عناصر این گفتمان هنجارها و آداب رایج در آن شغل است. به دلیل این گفتمان است که می توان از زبان مدیران، مشی استادان و آداب صاحبان مشاغل سخن گفت. اخلاق حرفه ای را نباید همان هنجارهای رایج در حرفه دانست. هنجارهای گروه وابسته اند و جهان شمول نیستند. هنجارها می توانند اخلاقی و ضد اخلاقی باشند. مثلا: کم کاری می تواند در محیطی به صورت یک هنجار شغلی درآید در حالی که کم کاری در هیچ نظام اخلاقی پسندیده نیست و در فرهنگ اسلامی به منزله مصداقی از کم فروشی نکوهیده شده است.

تحویل منشور اخلاقی سازمان به اصول اخلاقی:

منشور اخلاقی سازمان متضمن مسئولیتهای اخلاقی شرکت در قبال حقوق عناصر محیط داخلی و خارجی شرکت است. منشور همانگونه که از معنای لغوی آن پیداست، چند وجهی است و هر وجه آن بیانگر خط مشی اخلاقی شرکت در قبال یکی از گزاره های ذی نفع در محیط آن است: خط مشی اخلاقی شرکت در قبال مشتریان، خط مشی اخلاقی شرکت در قبال رقیبان، سهامداران، تامین کنندگان، شهروندان، محیط زیست و برخی سازمانهای اخلاقی، به جای تدوین منشور چند وجهی اخلاقی، به بیانیه هایی متضمن چند شعار کلی و اصل عام اخلاقی بسنده می کند. چنین بیانیه هایی به صورت کالای تزیینی در می آیند و در مواردی مانع ترویج اخلاق حرفه ای در سازمان می شوند.

تحویل منشور اخلاقی سازمان به عهد نامه های اخلاقی حرفه ای:

هر حرفه ای را عهدنامه ای است که صاحبان حرفه در مناسبات شغلی بدان پایبند می شوند. عهد نامه پزشکان، عهدنامه وکیلان، عهدنامه حسابرسان و... عهدنامه اخلاقی در اخلاق سازی حرفه نقش عمده ای دارد، اما جهت گیری فردگرایانه دارد و افراد را در حرفه مورد خطاب قرار می دهد، در حالی که منشور اخلاقی سازمان جهت گیری سازمانی دارد و به اخلاقی سازی شرکت میپردازد. این گمان که منشور اخلاقی سازمان چیزی جز عهدنامه اخلاقی نیست، نوعی نگرش تحویلی نگری است. امروزه شرکت ها درگیر مشاغل مختلفی هستند و مناسبات حرفه ای سازمان چندگانه است. بنابراین منشور اخلاقی سازمان بسی پیچیده تر از عهدنامه اخلاقی است.

پیشگیری و درمان تحویلی نگری

برای پیشگیری تحویلی نگری در ترسیم مسئولیت های اخلاقی بنگاههای کسب و کار، تدوین سند جامع اخلاقی شرکت را توصیه می کنیم. این سند متضمن اصول اخلاقی، منشور اخلاقی سازمان و عهدنامه اخلاقی کارکنان و مدیران است و در اخلاق پژوهی الگوهای میان رشته ای، تحویل نگری را پیشگیری و درمان می کند. برای درمان این معضل باید اخلاق حرفه ای را بسیار گسترده تر از قوانین و مقررات و مسئولیت های حرفه ای و هنجارهای جاری مشاغل، مسئولیت های اخلاقی منابع انسانی، اصول اخلاقی و عهد نامه های اخلاقی حرفه ها در نظر بگیریم. تدوین سند جامع اخلاقی شرکت ها که به روش پویا به صورت دو الگوی تلفیق منسجم رشته ها و چالش روشمند رهیافت هاست، راه حل مناسبی برای این معضل به نظر می رسد.

گردآورنده: دانشجوی کلاس اخلاق حرفه ای